Linux Tarihi ve Linux Hakkinda bilgiler

Konu: Linux Tarihi ve Linux Hakkinda bilgiler Paz Nis. 06, 2008 2:53 am

1991 senesinde, 21 yasindaki Finlandiya`li Helsinki üniversitesi ögrencisi Linus Torvalds, üniversitedeki Unix isletim sistemi kurulu bilgisayarlara özenip bundan bir tane de evdeki bilgisayarinda olsun istemis. Unix isletim sistemleri fahis fiyatlarla sadece büyük firmalara satildigindan Linus Torvalds, her programci gibi kendi yazilimini kendisi yapmaya karar vermis. Çok alçak gönüllü olan Linus Torvalds 5 ekim 1991`de bu isletim sisteminin kullanimini ve degistirilip gelistirilmesini herkese ücretsiz olarak sunmus. Bunun karsiliginda ise yapilan degisikliklerin herkesle paylasilmasini ve hiçkimsenin bu isletim sisteminden sirtindan para kazanmamasini sart kosmus. Ve iste bu penguen, aslinda o günlerde çokda yeni olmayan, üniversite aglarinda kullanilan bir terimi, Open Source Software (Açik Kaynak Kodlu yazilim) hareketini herkesin duyabilecegi kadar yaymistir.
Aslinda Linux denilen sey, basta Linus Torvalds olmak üzere 45 bin bilgisayar uzmaninin üzerinde çalistigi, su an 2.5 sürümüne ulasan isletim sistemi çekirdeginden (kernel) baska birsey degildir. Bilgisayarin hafiza, dosya sistemi, ag, donanim araçlari ve çalisacak programlarla donanim arasindaki iliskileri düzenleyen programa kernel denir. Fakat derlenmemis bir çekirdegi kendi donanimimiza göre derlemek çok zor oldugundan ve sadece çekirdek ile hiçbir sey yapilamayacagindan birçok firma, kurulum programi, sistem yönetim araçlari ve birçok yardimci programi Linux dagitim paketi adi altinda satmaktadir. Firmalar bu paketlerden sadece kendi gelistirdikleri programlar, CD, ambalaj, kitapcik ve dagitim gibi seyler için para taleb edebilirler, kernel için taleb edemezler. Bu nedenle bu paketlerin fiyatlari 10 ila 40 dolar arasindadir. En çok kullanilanlar arasinda Red Hat, Mandrake, Caldera Open, SuSE, Debian ve Slackware`in bulundugu bu dagitimlarin fiyatlarini bu adresten ögrenebilir ve siparis edebilirsiniz. Ayrica bu paketlerin çogu internette ftp serverlarinda download`a açiklardir, genelde 600 küsur megabayt yer tutan tüm paketi .iso (cd imaj) dosyasi olarak tamamen ücretsiz indirip bir CD`ye yazip (veya özel bir programla bu dosyayi açip) kurabilirsiniz. Derlenmis bir çekirdek boyutunun sadece 500kb. civarinda olmasindan dolayi, DLX, HAL91 Floppy, Tomsrtbt ve Yggdrasil gibi bir diskete bile sigabilecek Linux dagitimlari da vardir, tabi bu Linux`larin yapabilecekleri seyler sinirlidir.

Linux ilk olarak IBM PC uyumlu kisisel bilgisayarlarda gelistirilmis olsada, Atari, Amiga ve Apple gibi Motorola 680x0 uyumlu, Sun Sparc islemcili is istasyonlari ve Alpha, Mips, PowerPC(PPC) ve ARM gibi birçok sistemde çalisabilmektedir. Fakat hepsinin çekirdegi farklidir. IBM uyumlu PC`lerden söz edecek olursak, 80386 ve üzeri(80486, 80586, Pentium, Pentium Pro ve türevi) islemcili sistemlerde çalisabilir. Diger donanim destekleri ise, 4Gb.`a kadar R*** AT uyumlu diskler (IDE, EIDE, MFM, RLL, veya ESDI) ve SCSI harddiskler, IDE-ATAPI CD-Rom, birçok 10 ve 100 Mbit ethernet karti ve ISDN, ATM, FDDI, SLIP, CSLIP, PPP ve son olarakda basta sound blaster uyumlu olmak üzere birçok ses karti. IBM uyumlu PC(x86) için minimum konfigürasyon 386sx, 4mb R*** 40mb harddisk boslugu. Fakat grafik arayüzü kullanacak ve paketteki tüm programlari kuracaksaniz 32mb Ram ve 1,5 - 2.0Gb. harddisk boslugu.
Linux, bütün Unix türevi sistemler ve Dos gibi komut istemcisinden çalisir ve bütün amaci bilgisayarin kaynaklarini isteyen programa, diger programlarin islem ve hafiza alanlarina karismayacak sekilde vermektir. Yani Linux`un Microsoft Windows gibi standart bir grafik kullanici arabirimi yoktur. Linux`u, Windows gibi grafik arayüzüyle kullanabilmek için; bilgisayarin grafik kaynaklarini kullanan, masaüstü olusturan ve birden fazla program penceresini yönetebilen bir programa ihtiyaç vardir. Bu isleri yapan programlara Window Manager (Pencere Yönetici), grafik ortama ise X Window kisaca X denir. Özetlemek gerekirse fare kullanarak pencerelere hükmettigimiz ortam Unix ve Linux için bir programdir. Bu nedenle birçok ücretsiz pencere yöneticisinden istedigimizi kullanabiliriz, yani digerlerindeki gibi ayni görüntüye mahkum olmak yok...
En çok tercih edilen pencere yöneticileri KDE, Gnome, WindowMaker, XFree, FluxBox, TWM`dir. Linux`u komut satirindan kullanabilmemiz içinde ayni sekil bir programa ihtiyaç vardir. Bu programlara ise Shell (kabuk - kabuklu deniz hayvanalarinin kabuguna verilen ad) denir. En gözde kabuk BASH`dir (Bourne Again Shell). Aslinda buraya kadar anlatilan seyler kesinlikle bilinmesi gereken seyler degildir. Yani Linux ile tanismak için yapmaniz gereken tek sey, bir Linux dagitim paketi alip, grafik arayüzü ve kullanamayacaginiz kadar programla bilikle bir sihirbaz yardimiyla isletim sisteminizi kurmaktir. Öte yandan Linux`u islevsel ve sorunsuz kullanabilmeniz için bu bilgilere ihtiyaciniz var. Ayrica bilgi güçtür ve paylasilmaksizin hiçbir anlami yoktur. Kim ölmüs fazla bilgiden, ögrenmeye devam...

Linux Nedir, Nasil Dogmustur, Kurulum ve Kullanim Bilgileri - 2

Linux`un dosya sistemide digerlerinden farklidir. Windows ve Dos gibi FAT dosya sistemini kullanmaz, ext2 adi verilen daha geliskin bir dosya sistemi kullanir. Bu dosya sisteminde FAT`de oldugu gibi dosya sayisi fazlalasinca sistemi yavaslatmaz. Windows 9x`in, Windows NT/2000 bölümlerini göremedigi gibi, tüm Windows`larda Linux bölümlerini göremez. Ama Linux; Windows, IBM OS/2 ve Unix gibi birçok formati tanir. Linux`da, komut satirinda veya grafik ortamda bir dosyaya 256 karaktere kadar isim atayabilirsiniz. Bu ismin içinde, klavyedeki * ve ? isaretleri hariç tüm karakterler yeralabilir. Ayrica Linux`da büyük-küçük harf ayrimi da vardir. Yani Linux açisindan ayni dizinde bulunan Dosya.txt ve dosya.txt iki ayri dosyadir.
Unix ve Linux, MacOS ve Windows`tan farkli olarak; disk, disket ve CD-Rom gibi sürücüleri birer dosya olarak bilir, görür ve kullanir. Bu dosyalarin hepsi root (kök) dizininde durur. Kök dizini / isaretiyle gösterilir. Disk, disket ve CD-Rom`u Linux`un görebilmesi için / kök dizinine baglanmasi (mount edilmesi) gerekir. Ancak bu sekilde bu ortamlardaki bilgiler okunup-yazilabilir. isiniz bittiginde de (mesela disketi veya CD`yi çikarmadan evvel) / kök dizininden ayrilmasi (umount edilmesi) gerekir. Mesela A: harfiyle bildigimiz disket sürücüye (floppy) bir disket yerlestirdiginizi düsünün. Bu diskettekileri görebilmeniz için komut isteminde (Terminal, konsol) mount /dev/fd0 /mnt yazmaniz gerekmektedir, çikarmadan önceyse umount /dev/fd0 . Öte yandan Linux`u grafik ortamda kullaniyorsaniz yapmaniz gereken sadece masaüstündeki disket veya CD-Rom simgesini tiklamak. simdi dilerseniz Linux`un sürücüleri ve içinde olusturulmus partisyonlari (bölümleri) nasil tanidigi ögrenelim.
/dev/hda : Birinci IDE portuna master(efendi) olarak bagli sabit disk
/dev/hda1 : Ayni sürücüdeki ilk partisyon ( C: )
/dev/hda2 : Ayni sürücüdeki ikinci partisyon ( D: )
/dev/hda3 : Ayni sürücüdeki üçüncü partisyon ( E: )
/dev/hdb : Birinci IDE portuna slave(köle) olarak bagli sabit disk
/dev/hdb1 : Ayni sürücüdeki ilk partisyon
/dev/hdc : ikinci IDE portuna master(efendi) olarak bagli sabit disk
/dev/hdd : ikinci IDE portuna slave(köle) olarak bagli sabit disk
/dev/sda : Birinci SCSI sabit disk (SCSI`de maste-slave ayrimi yoktur)
/dev/sdb : ikinci SCSI sabit disk
/dev/cdrom : CD-Rom sürücü
/dev/fd0 : ilk disket sürücü ( A: )
/dev/fd1 : ikinci disket sürücü ( B: )
Disket sürücüyü Linux`a tanittigimiz komutu inceliyecek olursak. mount /dev/fd0 /mnt/disket -t vfat ilk olarak programin ismi (mount) sonra parametreler, baglayacagimiz sürücü (/dev/fd0), baglayacagimiz dizin (/mnt/disket , veya istediginiz bir baska dizin) ve diskette kullanilan dosya sistemi yani format (-t vfat veya -t ext2). Her baglama (mount) islemini farkli dizinlere yapmayi unutmayin.

Konu: Geri: Linux Tarihi ve Linux Hakkinda bilgiler Paz Nis. 06, 2008 2:54 am

Linux`u diğer işletim sistemlerinizle beraber aynı harddiskte kullanabilirsiniz. Linux yanında Lilo(LInux LOader, Linux yükleyici) gibi, açılışta istediğiniz sistemi seçebileceğiniz bir programla gelir. Lilo gibi programlara boot manager programlar denir ve bu programlar kendini diskin ilk sektörüne (MBR - Master Boot Record) yazar. İlk olarak bu program yüklenir ve ilk partisyon formatlansa bile silinmez. Bu programı sadece mbr`ye ulaşabilen Fdisk gibi bir program silebilir. Bunun için sistemi Windows açılış disketi ile açıp fdisk /mbr yazmalısınız. Bu komut sadece mbr`yi siler ve partisyondaki bilgilere dokunmaz, ama Lilo olmaksızın Linux`u harddiskten açamazsınız.
Linux Nedir, Nasıl Doğmuştur, Kurulum ve Kullanım Bilgileri - 3
Bu kadar ön bilgiden sonra sanırım kuruluma geçebiliriz. Kurulumda kullanılan dağıtım, Red Hat tabanına dayalı Türk yapımı Gelecek Linux 1.0`dır. Ret Hat Linux ile tamamen aynıdır ve diğer Linux paketleride çok farklı değildir. Burada anlatılacak bilgilerle eğer diskinizde boş partisyon varsa, diskinde yüklü olan Windows`u ve diğer bilgileri silmeden Linux`u kurabilirsiniz. Eğer diskinizde boş partisyon yoksa veya hiç partisyon yoksa Fdisk ile diskinizdeki tüm verileri kaybederek bölümler oluşturabilirsiniz. Diskinizdeki verileri kaybetmek istemiyorsanız, önce disk birleştirici ile diskinizdeki verileri diskin baş tarafına toplayın sonra, dostan çalışan ücretsiz Fips veya windows`tan çalışan ücretli Partition Magic programları ile yeni bölümler oluşturun. Fakat bu programları kullanmak biraz uzmanlık ister, yanlış kullanımda diskinizdeki veriler silinebilir, bu nedenle tam yedek almayı unutmayın. Birazdan anlatılacak bilgilerin yanlış uygulanması sonucu doğabilecek sorunlardan tamamiyle siz sorumlusunuz.
Aslında Linux bir FAT bölümüne, hatta bu bölümdeki bilgileri silmeden kurulabilir. Bu durumda belirttiğiniz büyüklüğünde bir dosya oluşturularak bu dosya sanal harddisk olarak kullanılır ama bu Linux`u çok fazla yavaşlatacağından önerilmez. Bu konuya kurulum sırasında tekrar değineceğim.
Boş ve yeteri kadar büyük bir bölüm oluşturdunuz varsayalım. Linux diğer işletim sistemleri gibi sanal bellek için Takas Dosyasını (swap) sistemle aynı bölümde tutmaz. Swap için de bir bölüm ayırmamız gerekiyor. 60mb. yeterli olacaktır ama 16 ila 127mb. arasında bir değer verebilirsiniz, ne kadar fazla o kadar aynı anda çalışan program sayısı demektir. Bu işi kurulum sırasında yapacağız.
Bilgisayarınız CD-Rom`dan boot edecek (açılacak) şekilde ayarlanabiliyorsa, Linux CD`sini takıp reset atmanız kur programının çalışması için yeterli. Fakat sisteminiz CD-Rom`dan boot edemeyecek kadar eskiyse Linux açılış disketi oluşturmalısınız. Bunun için Windows`da iken Linux CD`sini takın ve rawrite.exe adlı programı aratın. Ayrıca CD`nin ilk dizinde veya images dizininde acilis.img veya boot.img dosyaları olmalı orada değilse bu dosyalarıda aratın. İki dosyayıda bulduktan sonra bunları diskinizde istediğiniz bir yere kopyalayın(mesela C: sürücüye)

Start menüden bir Dos penceresi(komut istemi) açın ve buraya c:
awrite.exe yazarak c: dizinindeki rawrite.exe programını çalıştırın. Ekranda "Enter disk image source file name:" yazısı belirecektir. Siz diskete yazılacak imaj dosyasının ismini, yani kopyaladığınız diğer dosyanın ismini girin. (mesela c:acilis.img) Dosyanın ismi doğruysa "Enter target diskette drive:" yazısı çıkacak, boş bir disketi sürücüye yerleştirip A yazın enter`a basın ve çıkan uyarıya da enter`a basıp cevap verin. Diskete kopyalama işi bitince CD`yi de takıp bu disket ile bilgisayarınızı boot edin. (reset atın)
Disketten veya CD`den sistemi açtıktan sonra karşınıza birkaç seçenek çıkacaktır, siz normal kurulum için sadece enter`a basın. Loading yazarak yükleme yapılacak ve sonra ekran sisteminiz hakkında bir yığın bilgi ile dolacaktır. Bu aşamadan sonra kurulum dosyalarının nerede olduğuna soran bir dialog penceresi çıkacak buradan cdrom, ftp, http, sabit disk veya dosyalar nerede ise (kurulum Network ağına bağlı başka bir bilgisayardan veya internetten de yapılabilir) onu seçip enter`a basın. Daha sonra dil ve klavye seçimi ekranları gelecek ve kurulum devam edecektir. Kurulum buralara kadar gelemiyor ve belli bir yerden sonra bilgisayar resetleniyorsa, ekran kartınız yüzünden grafik arayüzü yüklenemiyor demektir. Bu durumda ilk açılış ekranındaki seçenekleri enter`layıp geçmeyin ve buradaki seçenekleri deneyin. Mesela Gelecek Linux`da metin veya text yazıp enter`a basın. Bu şekilde resimlerdeki örnekler gibi kuruluma devam edilecektir. Başka bir Linux paketi kuruyorsanız muhakkak bunun gibi bir seçenek vardır. Ama bu grafik kartı sorunu pek karşılaşılan bir durum değildir.
Sorunsuz devam ettiğinizi varsayalım... Dil ve klavye seçimi ekranlarını geçtikten sonra kurulum tipi sorulacak. Sunucu, iş istasyonu ve özel seçeneklerinden istediğinizi seçin. (iş istasyonu önerilir) Kurulum mu güncelleme mi ? sorusunu kurulumu seçerek cevaplayın. Şimdi disk bölümlemek için size araçlar sunması lazım buradan Disk Druid`seçin. Seçim ekranı çıkmasabile bu program çalışacaktır. Programın aşağıdaki gibi olması lazım.

Resimleri büyütmek için üzerine tıklayın
Kimileriniz bu görüntüleri nasıl yakaladığımı merak edebilir. Öyle ya hiçbir işletim sistemi çalışmazken bu görüntüler ancak fotograf makinesi ile çekilerek alınabilir. (ama bu kadar temiz olamaz) Bu görüntüleri Windows altında çalışan Sanal PC Emulatorü VMware ile aldım. Linux`u kurmaktan korkanlar burada kullanımını anlattığım VMware Emulatorünü kullanarak sanal bir Linux ile ilk denemelerini yapabilirler.
Linux Nedir, Nasıl Doğmuştur, Kurulum ve Kullanım Bilgileri - 4
Ö nceki sayfadaki resimlerde 512mb`lık Fat 16 formatlı iki parçaya ayrılmış, 1Gb`lık bir disk görüyorsunuz. Bu bölümlerin üzerinde, alttaki seçenekleri kullanarak ekleme, değiştirme ve silme işlemleri yapabilirsiniz. Tüm oluşan değişiklikleri göreceğiniz yer yine burasıdır. Gördüğünüz gibi ilk bölüm /dev/hda1, ikinci bölüm uzatılmış bölümde mantıksal sürücü olduğu için /dev/hda5 yani beşden başlıyor. Boş bir bölüm ayırmışsanız ve o bölümü burada boyutuna bakarak kesin olarak tayin edebiliyorsanız devam etmenizde sakınca yok demektir. Şimdi bu programda Linux için ayırdığınız bölümü seçip alttaki sil seçeneğine ok tuşlarıyla gelin ve enter`a basın emin olup olmadığınız sorulacak evet deyin. Artık sildiğiniz bölüm kadar boş alanınız var. Bu alana istediğiniz kadar bölüm oluşturabilirsiniz.

Konu: Geri: Linux Tarihi ve Linux Hakkinda bilgiler Paz Nis. 06, 2008 2:54 am

Y ukarıdaki resimdeki örnekten yola çıkarak ilk bölümde windows olduğunu varsayalım ve ikinci bölümümüz Linux için boşaltılmış, ve bu bölümü demin anlattığım şekilde sildik. Yani şimdi 512mb`lık boş alanımız var. İlk olarak 60mb`lık bir swap bölümü oluşturalım. Programın altındaki seçeneklerden "Ekle"yi seçiyoruz yine bir dialog penceresi çıkıyor.(Resim 2) Burada "Boy (Mbayt)" kısmına 60 yazıyoruz, altındaki "boş alanları kullan" kutucuğunu aralık tuşuna basarak işaretliyoruz ve sol taraftaki "tip" seçeneklerinden Linux swap`ı seçip tamam`ı tıklıyoruz. Bunun sonucunda 60mb`lık swap alanını ana ekranda görüyor olmamız lazım.
S on olarak Linux`un kurulacağı bölümü oluşturacağız. Bunun için yine "Ekle"yi seçiyoruz. Bu sefer "bağlama noktası" kutucuğuna / işaretini koyuyoruz. Boy kısmına kalan disk boşluğumuzu yazıyoruz.(örneğimizde 450mb kaldı) Daha sonra altındaki "boş alanları kullan" kutucuğunu işaretliyoruz ve sol taraftaki "tip" seçeneklerinden Linux native` i seçiyoruz. Boş alandan fazla değer verirseniz error verecektir. Eğer bölümü formatlamadan, yani FAT olarak bırakıp Linux`u kuracaksanız, buradan o bölümü seçip "değiştiri" tıklayın ve "bağlama noktası" kutucuğuna / işaretini koyun. Linux`un, FAT bülümüne kurulduğunda yavaşlayacağı hatırlatılacak, bunu göze alıyorsanız evet deyin. Bu şekilde FAT bömlümünde diğer dosyalara dokunulmadan belittiğiniz büyüklükte iki dosya oluşturulur ve bu dosyalar sanal harddisk olarak kullanılır. Buraya kadar herşey yolunda gitmişse, oluşturduğumuz tüm bölümler ana ekranda gözüküyorsa artık tamam`ı tıklayabilirsiniz. Değişiklikleri kaydetmek isteyip istemediğiniz sorulacak evet deyin.
Ş imdi Linux için ayırdığımız bölümlerin biçimlendirileceği, (formatlanacağı) sorulacak. Eğer diskinizde bozuk sektör varsa buradaki "Hatalı disk blokları sınansın" seçeneğini işaretliyebilirsiniz, böylece bu kısımlar kullanılmayacaktır. Linux ağ ortamları için geliştirildiğinden sistemin ağda gözükmesi için bir isim vermelisiniz. Daha sonra fare, saat, şifre ve kullanıcı bilgilerinizi girin. Bu seçeneklerden sonra hangi paketleri kurmak istediğiniz sorulacaktır. Linux ile yeni tanışıyorsanız tüm paketleri kurmanızı öneririm, böylece tüm Linux programlarını tanıyabilirsiniz. Bir sonraki ekranda paketlerin bağımlılıkları hakkında soru sorulacak, burada "Gereklilikleri gözönüne alarak kur" seçeneğini işaretleyin, bu tüm paketlerin sorunsuz kurulmasını sağlayacaktır. Eğer ekran kartınız tanınmamışsa size bir seçim listesi sunacaktır. Bu listeden kartınızı bulup tamamı seçin. Eğer listede kartınızın markası veya çipseti (Nvidia, S3 gibi) yoksa en alttaki "Listede bulunmayan kart"ı seçin. Buradan VGA16`yı seçtiğinizde kuruluma standart ekran kartı olarak devam edilecektir, tekrar değiştirme şansınız her zaman var. Bundan sonra kurulum bölümlerin formatlanması ve paketlerin kurulmasıyla son buluyor. Kurulumun bitiminde başlangıç disketi oluşturmanız istenecektir. Bunu şiddetle tavsiye ederim çünkü boot programı yani Lilo yüklenememiş olabilir ve böyle bir durumda sizin başlangıç disketi hariç Linux`ü açabilmeniz olanaksızdır.
K urulum bitip bilgisayar resetlendiğinde bir defaya mahsus olarak swap partisyonu (sanal bellek) etkinleştirilecektir, bu işlem biraz uzun sürebilir. Yükleme tamamlandığında Linux dağıtımınıza göre komut isteminde veya grafik ekranda, kurulum sırasında girdiğiniz kullanıcı adı ve şifre bilgileri istenecektir. Linux`da en yetkili kullanıcı root`dur.(super user) Kurulumda sadece şifre girmişseniz kullanıcı adı olarak root yazmalısınız. Bu kimlikle tüm sisteme hükmedebilirsiniz. Daha sonra istediğiniz kadar kullanıcı oluşturup bunlara istediğin yetkileri verebilirsiniz. Komut isteminden grafik ortama(X Window) geçmek için yapmanız gereken startx komutunu girmektir. Eğer ekran kartı, monitör ve fare sürücüleri yüklenmişse X ortama bu komutla sorunsuz geçebilirsiniz.
B uraya kadar Linux`u tanıdık ve nasıl kuracağımızı öğrendik. Bir sonraki sayfada ise; kullanımı, içinde gelen araçları ve karşılaşılan sorunlarından bahsedeceğiz.
Linux Nedir, Nasıl Doğmuştur, Kurulum ve Kullanım Bilgileri - 5
L inux`u kurdunuz ve yanında yüzlerce inceleyemeyeceğiniz kadar programın geldiğini gördünüz. Bunlarda yetmiyorsa internette binlerce siteden yüzbinlerce ücretsiz program edinebilirsiniz. Linux`un en beğenilen programları arasında; internet browser programı Netscape, Microsoft Word rakibi Corel WordPerfect, Adobe Photoshop benzeri Gimp, Microsoft Office paketinin rakibi Star Office, Adobe illustrator rakibi KOffice ve daha niceleri üstelik bunların hepsi ücretsiz. Tabii Linux için profesyonel ücretli birçok program da var. Fakat Linux dağıtımın yanında gelen paketler sizi uzun bir süre idare edecektir. Şimdi kısaca karşılaşılan sorunlara ve yardımcı araçlara değinelim.
1) Lilo açılışta çıkmazsa
Linux`u kurdunuz ve sistemi resetlediniz, fakat açılışta windows yüklendi(tabi varsa), yani Lilo(Linux Lo ader, Linux yükleyici) açılış menüsü yüklenmedi. İşte açılış disketini kullanmanın tam zamanı, bu durumda Linux`u ancak disket sayesinde açabilirsiniz. Disket ile Linux`u boot ettiğinizde ekranda sisteminiz hakkında birçok bilgi belirecek, yükleme bitince kullanıcı adı ve şifre girmeniz istenecek. root ve kurulum sırasında girdiğiniz şifreyi girin. Komut istemindeyseniz sonunda karşınıza aşağı yukarı şöyle bir satır çıkmalı. (grafik ekranda iseniz bir konsol veya terminal açın)
[root@localhost /root]#
Burada kullanıcı adı, makine ismi ve bulunduğunuz dizin yazar. Buraya lilo yazıp entera basın "Added linux *" gibi bir yazı çıkarsa lilo mbr`ye yazıldı demektir, hemen komut isteminde reboot yazıp veya Ctrl + Alt + Del tuşlarına basıp sistemi yeniden başlatın eğer menü çıkarsa sorun yok. Eğer çıkmadıysa deneyeceğimiz birkaç yöntem daha var. İlk olarak, lilo ile ilgili ayarların bulunduğu /etc dizini altında bulunan lilo.conf dosyasında bir değişiklik yapalım. Eğer grafik ortamdaysanız /etc dizini altındaki lilo.conf dosyasını bulup tıklayın. Komut satırındaysanız pico veya bildiğiniz başka bir metin editörü varsa dosyayı onunla açın. pico ile açmak için pico /etc/lilo.conf yazın. Dosyayı bir metin editörü ile açtıktan sonra burada linear kelimesini bulup silin yerine lba32 yazın ve dosyayı kaydedin. (pico editöründen ctrl + x tuşlarına basıp çıkın ve yes diyerek kaydedin) Komut satırında tekrar lilo yazarak lilo`yu mbr`ye yazdırın.
Komut satırına lilo yazdıktan sonra "/etc/lilo.conf: No such file or directory" yazısı ile karşılaşırsanız dosya oluşturulmamış demektir. Bunun için linuxconf programını kullanabilirsiniz. Programı çalıştırmak için linuxconf yazmanız yeterli, program hem komut isteminde hem de grafik ortamda aynı şekil çalışmaktadır. Programda lilo`yu düzenlemek için "boot mode" oradan "Lilo" yolunu izleyerek buradaki seçeneklerden lilo menüsünün tüm seçeneklerini değiştirebilirsiniz. Yaptığınız ayarları kaydedip çıkan mesajları evet diyerek cevaplayın, en son komut satırında lilo yazarak lilo`yu mbr`ye yazdırın.
2) Linux grafik ortama geçmezse
Linux yüklendikten sonra komut ekranında startx yazdığınız ve fare imleci olan, siyah-beyaz bir ekran, birkaç saniye kadar gözüküp gitti ve yine birçok error ile dolu komut istemine düştünüz. Sorun büyük ihtimalle ekran kartı, monitör veya fare gibi donanımların tanınamamasından kaynaklanıyor. Komut istemine setup yazarak çalıştırabileceğiniz setup programı ile ekran kartı, monitör, fare, klavye ve ethernet kartı gibi donanımları teker teker sisteme tanıtabilirsiniz. Bu programları çalıştırmak için bulunduğu dizine gitmenize gerek yok, her dizinden çalıştırılabilir. Ayrıca sadece ekran kartı için Xconfigurator(büyük-küçük harflere dikkat), fare için mouseconfig, ses karı için sndconfig gibi programları kullanabilirsiniz. Bu programlar otomatik olarak, tak ve kullan (PnP) donanımlarınızı tanıyacaktır. Fakat her ihtamale karşı ekran kartı, ses kartı ve monitörünüzün marka model ve teknik özelliklerini edinin. Özellikle monitörünüze zarar vermemek için çıkabileceği maksimum çözünürlük ve tazeleme frekanslarını bir yere not edin. Ekran kartınızın teknik özelliklerini öğrenmek için Linux`de SuperProbe programını kullanabilirsiniz. SuperProbe bilgisayarı kilitlerse SuperProbe -no16 veya SuperProbe -noprobe komutlarını deneyin. SuperProbe şöyle bir çıktı vericek, bunun anlamı S3 marka 2mb. lık ekran kartınız olduğudur.
# SuperProbe
First video: Super-VGA
Chipset: S3 Trio64V2/DX (PCI Probed)
Memory: 2048 Kbytes
RAMDAC: Generic 8-bit pseudo-color DAC
3) Xconfigurator Programının Kullanılışı :
Xconfigurator programını, komut isteminde Xconfigurator(büyük-küçük harflere dikkat) yazarak çalıştırabilirsiniz. Program ilk olarak bir bilgi ekranı sunacaktır, bunu tamam diyerek geçin. Sonraki ekranda, ekran kartınızı seçmeniz için bir liste gelecek, bu listede kartınız varsa seçip, monitör seçimi ekranına geçebilirsiniz. Yoksa, listenin en altındaki "Listede bulunmayan Kart" seçeneğini seçin. Sonraki ekranda Standard VGA anlamına gelen "XF86_VGA16" yı seçince sizde mönitör seçimi ekranına geçebilirsiniz.

Konu: Geri: Linux Tarihi ve Linux Hakkinda bilgiler Paz Nis. 06, 2008 2:55 am

Resimleri büyütmek için üzerine tıklayın
Bu listeden mönitörünüzü seçin, yoksa "kendim gireceğim" ve "Standard VGA" mönitör seçeneklerini seçin. Sonraki ekranda mönitörünüzün dikey tazeleme oranını (dikkat, bu bilgiyi kitapcığından edinin); bir sonraki ekranda ekran kartınızın ram miktarını ve bir sonraki ekranda "Clockchip ayarı yapılmasını" seçin. Son ekranda ise X ortamının çalıştırılmasını isteyip istemediğiniz sorulacak, ayarların doğruluğu için çalıştırın. Eğer yaptığınız ayarlar doğruysa X ortama geçilecek ve sizin görüp görmediğiniz sorulacak, fare ile tamamı kıtlayın. Böylece işlem sona ermiş oluyor, komut istemine startx yazarak X Window ortama geçebilirsiniz.
4) Diskteki diğer partisyonları Linux`a göstermek
Linux sadece kurulu olduğu partisyonu / kök dizini olarak bağlar ve kullanır, diğerlerini aksi söylenmediği sürece görmez ve kullanmaz. Partisyon ext2 formatlı linux bölümü bile olsa bunun / kök dizinine bağlanması (mount edilmesi) gerekir. Bağlanacak diskler genelde /mnt dizini altına konur, bunun özel bir nedeni yoktur siz istediğiniz yere bağlayabilirsiniz. İlk partisyonda FAT dosya sistemiyle kurulu Windows 9x (genelde C: sürücüde olur) linux`a şu komut ile tanıtılır. (# işaretleri hariç)
# mkdir /mnt/windows
ilk olarak mkdir ile /mnt altında windows adında bir dizin oluşturuyoruz
# mount /dev/hda1 /mnt/windows -t vfat
sonra da oluşturduğumuz windows dizinine, ilk sabit diskin ilk partisyonunu bağlıyoruz. Komutu inceleyecek olursak, ilk olarak programın ismi (mount) sonra parametreler, bağlayacağımız sürücü (/dev/hda1), bağlayacağımız dizin (/mnt/windows) ve partisyonda kullanılan dosya sistemi yani format (FAT için -t vfat, ext2 için -t ext2, cdrom için -t iso9660). Her bağlama (mount) işlemini farklı dizinlere yapmayı unutmayın. Linux`un disk, disket ve cd-rom sürücüleri nasıl adlandırdığına bu sayfada değinmiştik. Mount edeceğiniz sürücünün adına buradan bakıp örnekteki /dev/hda1 kısmını kendi bağlayacağınız sürücülere göre değiştirmelisiniz.
Linux Nedir, Nasıl Doğmuştur, Kurulum ve Kullanım Bilgileri - 6
5) Komut satırından neler yapılır
Linux, komut isteminden herşey yönetebilinecek şekilde tasarlanmıştır. Aşağıda Dos`a karşılık gelen ve Dos`ta karşılığı bulunmayan önemli komutları görüyorsunuz.
ANLAMLARI DOS LINUX
Dosya özniteliklerini değiştirir attrib chmod
Dizin değiştir cd cd
Kopyala copy cp
Sil del rm
Dizindeki dosya ve dizinleri listeler dir ls (LS)
Komut yankısı echo echo
Dosya editörü edit vi
Arama find grep
Yardım help x man x
Dizin oluştur md veya mkdir mkdir
Taşı move mv
Dizin siler rmdir ve deltree rmdir
İçerik görüntüleyici type cat x
Çalıştırılabilir dosyaların yerini gösteren değişken PATH PATH
DOS`TA KATŞILIĞI OLMAYAN KOMUTLAR
Halihazırdaki dizini gösterir .
Önceki dizini gösterir ..
Aktif kullanıcının ev dizini ~
Bir dosyanın sahiplik durumunu değiştirir chown
Dosyanın başından birkaç satır gösterir head
Dosyanın sonundan birkaç satır gösterir tail
Dosyadaki yazım hatalarını arar ispell
Kullanıcı şifresini değiştirir passwd
Dosyayı yazdırır pr
O an çalışan işlemleri listeler ps
Kullanıcıyı Super User(bilgisayar yönetici) yapar su
İçi boş bir dosya oluşturur touch
Oturum hakkındaki ad, saat, tarih bilgilerini listeler whoami
Çalışan bir programı keser(komut satırına düşürür) ctrl + c tuşları
İçinde "kelime" geçen tüm kılavuz sayfalarını tarar apropos<kelime>
Kabuk değiştir chsh
Altında çalışılan kabuk SHELL
İki dosya ya da dizin arasında sembolik bağ kurar in

» LiNUX HAKKINDA HERSEYSAGLIKLI ALTYAPI